Biến STEM thành STEAM với phương pháp tư duy thiết kế - "Design Thinking"

Để chuẩn bị cho khóa học STEAM được dậy theo nhóm giảng viên, tôi đã nghĩ rất kĩ về ý nghĩa thực sự của việc tích hợp tất cả các môn học này với nhau. Làm thế nào để tạo ra một môi trường mang tính hợp tác, nơi quá trình, thay vì sản phẩm, là trọng tâm? Làm thế nào để tôi có thể khuyến khích việc sử dụng “4 Cs” (critical thinking – tư duy phản biển, creativity – sáng tạo, collaboration – hợp tác, communication – giao tiếp) trong khi duy trì tính toàn vẹn của chương trình giảng dạy nghệ thuật của tôi?

Khi đang cố gắng tìm câu trả lời, tôi tình cờ phát hiện ra nhiều bài báo cho rằng nghệ thuật (arts) chỉ nên là một chữ “a” nhỏ trong STEaM. Thậm chí, họ cho rằng nên loại trừ nghệ thuật vì nó không có quan trọng như các môn học khác. Vấn đề này không chỉ xuất hiện trong cuộc trò chuyện về STEM / STEAM, mà trong cả các thảo luận về phương pháp “Học bằng dự án” (Project-Based Learning) và “Không gian chế tạo” (Makerspaces). Nghệ thuật có thể là một công cụ mạnh mẽ trong những phương pháp này. Là giáo viên nghệ thuật, chúng ta nên hết sức lưu ý điều đó.

Và, câu hỏi của tôi là:

Làm thế nào để nghệ thuật có thể phù hợp với những phương pháp học này?

Trong những trường tiểu học và trung học cơ sở (hay thậm chí là trung học phổ thông), nhà trường thường yêu cầu giáo viên phối hợp đưa những tiêu chuẩn của môn khoa học khác vào chương trình giảng dạy của mình. Yêu cầu này có thể khiến việc giảng dạy trở nên quá nặng nề và căng thẳng, đến nỗi một số giáo viên đã từ chối giảng dạy và muốn thêm những môn nghệ thuật vào chương trình học. Tất nhiên, theo tôi, điều này không có gì sai cả. Chúng ta không nên đan xen mọi tiêu chuẩn khoa học hay toán học chỉ để làm cho chương trình giảng dạy thêm nặng nề và phức tạp. Giáo dục nghệ thuật có thể, và nên, đứng độc lập vì nhiều lý do.

Tuy nhiên, tôi muốn nhìn việc phối hợp nghệ thuật vào với STEM dưới một góc độ khác. Thay vì chỉ trích nghệ thuật, tại sao chúng ta không nhìn nghệ thuật như một yếu tố giúp duy trì sự cân bằng? Phải chăng nghệ thuật chính là môn học kết nối các lĩnh vực khác, từ đó khiến việc học thêm ý nghĩa và cuốn hút, đem đến thành công cho học sinh?

Vì lý do này, tôi chọn đi sâu vào phương pháp học STEAM, “Học bằng dự án” (Project-Based Learning) và “Không gian chế tạo” (Makerspaces), hay bất cứ phương pháp nào khác mà nghệ thuật là yếu tố định hướng và thúc đẩy.

Hai cách đưa nghệ thuật vào STEM

Một trong những cách đơn giản nhất để phối hợp nghệ thuật với STEM là sử dụng các khái niệm trong lĩnh vực STEM trong lớp học của bạn.

Hãy lấy “phương pháp khoa học” (scientific method) làm ví dụ. Các nhà khoa học thường xuyên sử dụng phương pháp này để phục vụ mục đích thí nghiệm. Đầu tiên họ đặt ra một câu hỏi, phát triển những giả thiết, và cuối cùng là đưa ra kết luận. Trong thực tế, có hai phương pháp nghệ thuật cũng tương tự với cách làm này.

Phương pháp “The Studio Habits” (Phương pháp tạo dựng thói quen trong các xưởng nghệ thuật)

Các bước của phương pháp “The Studio Habits” tương tự như các bước của “phương pháp khoa học”. Chúng ta cần khuyến khích học sinh so sánh, đối chiếu hai phương pháp này, từ đó tìm ra những điểm tương đồng và nhận ra mối tương quan vốn có giữa nghệ thuật và khoa học.

Quá trình “Design Thinking” (Tư duy thiết kế)

Qua phương pháp này, chúng ta càng thấy rõ hơn sự liên kết chặt chẽ của nghệ thuật và khoa học. Nhìn chung, học sinh cần thực hiện năm bước cơ bản: Xác định vấn đề, Đồng cảm/thấu hiểu vấn đề, Tưởng tượng, Dựng mẫu và Kiểm tra. Các bước được đề ra rất rõ ràng, học sinh được hướng dẫn tỉ mỉ từ khi bắt đầu suy nghĩ đến khi lên kế hoạch và triển khai thực hiện dự án.

Dĩ nhiên, là một giáo viên mỹ thuật, tôi cũng có những băn khoăn về việc ý nghĩa và vai trò của mối liên hệ cá nhân sẽ nằm ở đâu trong quá trình này. Tuy nhiên, tôi rất trân trọng cơ hội được hợp tác cùng với các giáo viên trong những lĩnh vực khác, để có thể cung cấp cho học sinh một cái nhìn toàn diện về một chủ đề thông qua nhiều môn học.

Xem qua toàn bộ quá trình bên dưới.

Dịch: ROBOHUB VIETNAM

Tracy Hare

Source: The Art of Education